Cynk to pierwiastek przynależący do grupy cynkowców, z żywieniowego punktu sklasyfikowany jako mikroelement. Choć jako metal znany był od wieków, to jego wyizolowanie w formie czystej nastąpiło dopiero w 1746 roku. Dostrzeżenie jego niezbędności w funkcjonowania organizmu przypada na wiek XX. Prawdziwa zmiana myślenia o danym składniku mineralnym miała miejsce natomiast w roku 1985, kiedy to doszło do odkrycia tzw. „palców cynkowych”. Cynk w ustroju człowieka pełni rolę kofaktora dla ogromnej ilości enzymów oraz pozwala na działalność wielu hormonów. Wagę jego wkładu w funkcjonowanie organizmu podkreśla fakt uzależnienia prawidłowości pracy ponad 300 enzymów od jego obecności. Największym jego rezerwuarem w ustroju są kości i mięśnie. Dość często występuje także w skórze oraz licznych organach. W ostatnich czasach najsilniej utożsamiany jest z pracą układu immunologicznego. Niestety pomimo, iż organizm wymaga go stosunkowo niewiele, to możliwe jest wytworzenie jego niedoboru. Dzieje się tak wskutek utrzymywania niewłaściwej diety, ubogiej w produkty odzwierzęce zawierającego jego największą ilość oraz zasobnej w zboża bogate w fityniany uznawane za czynnik zmniejszający jego biodostępność.
Najważniejsze funkcje cynku
- Wykazuje działanie antyoksydacyjne poprzez liczne mechanizmy, w tym: mobilizowanie przeciwutleniających metaloprotein, stanowiąc składową dysmutazy ponadtlenkowej, działając na szlakach transkrypcyjnych oraz zmniejszając aktywność oksydazy NDPH i syntazy tlenku azotu (NOS)
- Bierze udział w powielaniu materiału genetycznego wskutek zapewniania zdolności funkcjonowania polimeraz RNA i DNA
- Wywiera wpływ na przewodnictwo nerwowe i tworzenie pamięci poprzez blokowanie receptorów NMDA i GABA, czy aktywację AMPA
- Wspomaga regulację równowagi kwasowo-zasadowej za pośrednictwem anhydrazy węglanowej odpowiedzialnej za usuwanie dwutlenku węgla przez płuca oraz jego transformacje w nerkach
- Normalizuje produkcję testosteronu z cząsteczek cholesterolu oraz czuwa nad jego konwersją do dihydrotestosteronu (DHT) za pośrednictwem 5α-reduktazy
- Angażuje się w pracę układu immunologicznego wskutek usprawniania produkcji wybranych interleukin, obniżania pobudliwości komórek NK, zwiększania aktywności monocytów, czy przyspieszania dojrzewania limfocytów T
- Za pośrednictwem karboksypeptydaz optymalizuje ilość wydzielanego kwasu solnego do żołądka
- Odpowiada za rozwój kubków smakowych w których tworzenie zaangażowana jest gustyna
- Wywiera wpływ na stężenie leptyny wysyłającej sygnał o uczuciu sytości występującym spożytym po posiłku
Wpływ Cynku na rozwój włosów
Cynk jest pierwiastkiem który pośród wszystkich mikroelementów jest najczęściej omawiany w kontekście niezbędności dla rozwoju pięknych włosów. Najczęściej zwraca się uwagę na jego istotność dla prawidłowości funkcjonowania licznych metaloenzymów, które biorą czynny udział w syntezie białek i podziale komórek ważnych dla procesów wzrostowych włosa. Za szczególnie ważny uznaje się wkład cynku w aktywację szlaku sonic hedgehog stymulującego fibroblasty. Komórki te zazwyczaj kojarzone są ze skórą jako taką oraz produkcją kolagenu i elastyny. Warto jednak zwrócić uwagę, że znajdują się one także tuż pod powierzchnią skóry, gdzie pojawiają się brodawki włosa. Stąd mają istotny wpływ na procesy wzrostowe włosów. Wydaje się, że aktywność szlaku szlaku sonic hedgehog jest krytycznym ogniwem w morfogenezie mieszków włosowych. Uważa się, że cynk jest silnym inhibitorem regresji mieszka włosowego i składnikiem umożliwiającym właściwą jego regenerację. Oznacza to, że cynk jest niebywale istotny dla stymulacji procesów wzrostowych włosa, jak i utrzymania odpowiedniej kondycji mieszków włosowych jako miejsca z którego włos wyrasta.
Za sprawą omówionych wyżej właściwości cynk istotnie wpływa na wzrost włosów i zauważalnie przeciwdziała ich wypadaniu. Ograniczenie utraty włosów do którego przyczynia się cynk łączone jest jeszcze z jednym mechanizmem, mianowicie wpływem na aktywność testosteronu. Cynk zmniejszając pobudliwość 5α-reduktazy w mieszkach włosowych, ogranicza powstawanie w jej obrębie dihydrotestosteronu (DHT). Choć wypadanie włosów powodowane nadmierną aktywnością testosteronu utożsamiane jest zazwyczaj z mężczyznami, to nie można wykluczyć dobroczynnego wpływu cynku u kobiet także i w tym zakresie.
Wspomniana rola cynku jako pierwiastka niezbędnego do pobudzania szlaku sonic hedgehog pełniona jest także w samej skórze. Poprzez stymulację fibroblastów znajdujących się skórze, umożliwia tworzenie w niej kolagenu i elastyny. Ponadto cynkowi przypisuje się funkcję przeciwzapalną i przeciwbakteryjną. To wszystko istotnie wpływa na procesy odnowy skóry, stanowiącej ważne podłoże dla rosnących włosów.
