Włosy są atutem każdej kobiety oraz każdego mężczyzny niezależnie od tego, czy są długie czy krótkie, proste czy kręcone. Lśniące i zdrowe włosy zawsze przyciągają wzrok, aby prawidłowo o nie zadbać, trzeba uświadomić sobie, jak są zbudowane. W ten sposób będzie Ci łatwiej poznać ich potrzeby.
Podstawowa wiedza o włosach
Włosy to produkt naskórka o postaci nitkowatej. Umiejscowione są w zagłębieniach skóry, czyli mieszkach włosowych, w których rośnie korzeń włosa. Włosy pokrywają prawie całe ludzkie ciało, pomijając wewnętrzną stronę dłoni, podeszwy stóp, zgięcia łokci i kolan oraz miejsca pomiędzy skórą a śluzówką np. usta.
Głównym budulcem włosów jest białko, a mianowicie keratyna, stąd też wiele kosmetyków do pielęgnacji fryzur ma ją w składzie, aby uzupełnić jej ubytek. Keratyna nadaje kosmykom sprężystość i odpowiada za ich kondycję. Należy jednak pamiętać o innych mikroelementach, które tworzą włos – takich jak: cynk, żelazo, potas, fosfor, miedź, siarka, mangan, wapń oraz woda. Za kolor włosów odpowiada melanina. Z wiekiem ubywa nam tego pigmentu, dlatego zaczynamy siwieć.
Kiedyś włosy miały znaczenie termoregulacyjne i ochronne, dziś ich główna funkcja to walor estetyczny. Poprzez ich stylizacje możemy wyrazić siebie.
Ciekawostka: Włosy porastają tylko skórę ssaków, w przypadku zwierząt jest to sierść. Za to u człowieka mówimy o włosach lub drobnym meszku.
Jak zbudowane są włosy?
Warto przyjrzeć się bliżej budowie włosów. Najprościej możemy podzielić włos na część zewnętrzną – łodygę, która jest widoczna oraz wewnętrzną – korzeń ukryty pod naskórkiem.
Łodyga to zauważalny trzon włosa, jej elementy w przekroju poprzecznym to:
- Łuska (otoczka włosa) – pokrywa włókno włosa, wyglądem przypomina ułożone dachówki albo powłokę szyszki, jej główne zadanie to ochrona, jest cienka i bezbarwna, odbija światło.
- Kora – tworzy ją białko, keratyna, otacza rdzeń, odpowiada za sztywność, gęstość, kształt, nadaje kolor włosom.
- Rdzeń – także wypełniony białkiem, zapewnia włosom siłę i elastyczność.
Najważniejsze części podskórne, na które składa się włos w przekroju podłużnym to:
- Korzeń – to zaokrąglona i wydłużona ku górze podstawa włosa, utkwiona jest głęboko w skórze.
- Cebulka włosowa (opuszka) – znajduje się w dolnej części korzenia, z góry otacza brodawkę, zawiera macierz, w której zachodzą przemiany komórkowe. To ona odpowiada za początkową produkcję keratyny i wzrost włosa.
- Brodawka włosa – połączona z naczyniami krwionośnymi, transportuje tlen oraz składniki odżywcze potrzebne do rozwoju włosa.
- Gruczoł łojowy – odpowiada za produkcję sebum.
- Mięsień przywłośny – utrzymuje włos w skórze.
To właśnie korzeń jest częścią żywą włosa. W nim zachodzą wszystkie istotne procesy potrzebne do prawidłowego rozwoju. Od niego zależy, jak szybko rosną włosy i czy będą mocne i zdrowe. Łodyga to produkt już gotowy i stanowi martwą część włosa.
Właściwości fizyczne włosów
- Trwałość – pojedynczy kosmyk można łatwo rozerwać, ale zaplecione w warkocz włosy są silne jak lina. Pierwotną rolą włosów była ochrona, dlatego są silne i odporne na czynniki zewnętrzne np. promieniowanie UV lub uszkodzenia mechaniczne. Łuski włosa ciasno nachodzą na siebie i stanowią zaporę dla bakterii, pasożytów i wirusów. Włosy są też wytrzymałe chemicznie, sprzyjają im kwaśne preparaty o pH zbliżonym do naturalnego pH skóry głowy, czyli 5,5. Szkodzą im za to substancje zasadowe i utleniacze.
- Elastyczność – włosy są giętkie w swojej budowie, dzięki temu można nadać im kształt podczas stylizacji na gorąco. Jednak jednocześnie prowadzi to do utraty wody, z każdym kolejnym zabiegiem np. prostowaniem są coraz bardziej suche i tracą naturalny kształt.
- Zdolność pochłaniania wody – włos w swojej strukturze składa się z wody, kiedy na zewnątrz jest wilgotne powietrze, absorbuje on drobinki wody z otoczenia, wydłuża się lub pęcznieje, co może skutkować zepsutą fryzurą.
- Zdolność przewodzenia elektryczności – pod wpływem tarcia włosy się elektryzują.
Cykl wzrostu włosa
Cykl wzrostu włosa to proces zapętlony, który stale się powtarza. W ciągu życia człowieka takich cykli jest od 20 do 30. W zależności od predyspozycji genowych jeden taki cykl może trwać nawet 6 lat. Możemy go podzielić na 3 fazy:
- Anagen – jest to główny okres wzrostu włosa, trwa od 2 lat do 6 lat. Około 90% włosów na głowie znajduje się w tej fazie.
- Katagen – okres przejściowy, kiedy mieszek włosowy obumiera i jest wypychany ku górze, trwa 1-2 tygodnie. Dotyczy to około 1% włosów.
- Telogen – okres spoczynku, mieszek włosowy odpoczywa i nie zachodzą żadne procesy, w ciągu 2-4 miesięcy włos wypada. W tej fazie jest około 10% włosów, które czekają na bodziec organizmu, aby znowu powtórzyć cykl.
Naturalny cykl życia włosa może zostać zakłócony. Czynnikami negatywnie wpływającymi na skrócenie się cyklu są:
- poważna choroba,
- chemioterapia,
- silny stres,
- zmiany hormonalne,
- zatrucie chemikaliami,
- gorączka,
- zła pielęgnacja,
- rygorystyczna lub uboga dieta.
W efekcie nowe włoski rosną słabsze i cieńsze. Jest tak z racji tego, że okres wzrostu korzenia jest zakłócony i nowa cebulka jest mniejsza i podatna na wypadanie, co prowadzi do przedwczesnej utraty włosów.
Jak szybko rosną włosy?
Zakłada się że średni miesięczny przyrost to 1 cm. Choć zdarzają się szczęściarze, którym przybywa nawet 1,5cm, ale to jak los na loterii genowej. Dzienny wzrost włosa jest niemalże niezauważalny i jest to 0,35mm. Natomiast na całej głowie dorosłego człowieka jest od 100 do 150 tysięcy włosów. Naturalnym etapem jest też wypadanie, szacuje się, że jest to maksymalnie 100 włosów dziennie.
Najczęstsze choroby włosów
Zła kondycja włosów i skóry głowy to sygnał ostrzegawczy. Należy się wtedy zastanowić, czy to nie początek jakiejś choroby, która się rozwija. Najczęściej spotykane problemy zdrowotne włosów i skalpu to: łupież, grzybica skóry głowy i włosów, łysienie, choroby ropne i pasożytnicze, siwienie oraz łojotokowe zapalenie skóry głowy.
Łysienie telogenowe – jest następstwem przejścia dużej ilości włosów w fazę uśpienia w tym samym czasie. W rezultacie pasma z dnia na dzień stają się przerzedzone i cienkie. U zdrowego człowieka uśpionych jest około 10% włosów, w przypadku łysienia telogenowego jest to średnio od 25% do 50%.
Do łysienia telogenowego doprowadzić może nagły silny stres psychiczny, poród, gorączka, operacja pod narkozą, poważna utrata wagi, brak składników odżywczych potrzebnych dla cebulki włosa, jak np. żelazo i cynk, albo hiperwitaminoza A.
Odpowiednie leczenie i pielęgnacja powinny przynieść efekty.
Łysienie androgenowe – jest skutkiem upośledzenia fazy wzrostu włosów, zmniejsza się ukrwienie głowy, naczynia krwionośnie nie dostarczają odpowiedniej ilości tlenu i substancji odżywczych do cebulki włosa. Mechanizm utraty włosów wiąże się z przekształceniem testosteronu w dihydrotestosteron i wzrostem stężenia enzymu – 5-alfa-reduktazy. Substancja ta wpływa negatywnie na cebulkę włosa. W kolejnych cyklach odrasta on cienki i podatny na wypadanie, z czasem korzeń obumiera ostatecznie i nie powtarza cyklu od nowa.
Zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet podłoże łysienia androgenowego jest hormonalne. Problem ten dotyka panie po menopauzie, u panów pierwsze symptomy: zakola nad skroniami oraz tyłu głowy (tensura) są zauważalne w wieku 20-30 lat.
Łysienie androgenowe jest uwarunkowana genetycznie, czyli nie każdy mężczyzna ma ten problem.
Łysienie plackowate – jest wynikiem obumierania mieszka włosowego. Na skórze pojawiają się duże łyse łaty. Specjaliści nie są zgodni, co do dokładnej przyczyny tej choroby, ale wskazują genetykę i choroby autoimmunologiczne. Łysienie plackowate dotyka głównie osoby młode przed 30-tym rokiem życia.
Kiedy tradycyjne sposoby zawiodą, najlepiej udać się do specjalisty np. dermatologa. Choroby mogą mieć różne podłoże hormonalne, endokrynologiczne, układu pokarmowego lub immunologicznego. Każdy stan zapalny będzie dawał objawy na naszej skórze oraz włosach.
Pielęgnacja włosów
Niewątpliwie włosy są zwierciadłem bieżącej kondycji organizmu. Jeśli system odpornościowy jest osłabiony po chorobie, diecie lub przez stres, odbicie tego stanu jest zauważalne na głowie. Pogorszeniu się stanu kosmyków sprzyjają również stylizacja na gorąco, warunki atmosferyczne, latem słońce i promienie UV oraz wiatr, zimą suche powietrze w ogrzewanych pomieszczeniach, a nawet smog, czy dym z papierosów. Zła pielęgnacja włosów może prowadzić do uszkodzeń mechanicznych i termicznych, dlatego warto wyeliminować proste błędy.
Podstawa pielęgnacji to właściwe mycie włosów. Szampon rozcieramy na dłoniach i zaczynamy delikatny masaż opuszkami palców. Staraj się dociskać palce do skóry i kolistymi ruchami przesuwaj się powoli po powierzchni skalpu. Warto poświęcić kilka minut na masaż skóry głowy, ponieważ poprawia krążenie i pobudza cebulki włosa. Taki zabieg na mokro to lepszy wybór, niż ten na sucho, ponieważ w tym drugim przypadku skóra głowy szybciej się przetłuści. Nie ma potrzeby nakładania szamponu na końcówki włosów, ponieważ podczas płukania samoistnie spłynie on na resztę włosów. Oczywiście nie trzemy energicznie włosów, bo może to doprowadzić do otarcia się łuski włosa.
Włosy należy myć 2 – 3 razy w tygodniu. Zbyt częste ich oczyszczanie może przynieść odwrotny efekt od założonego, zamiast świeżych i czystych włosów – uzyskamy włosy szybciej przetłuszczające się. Dzieje się tak z uwagi na detergenty myjące zawarte w szamponach do włosów. SLS (Sodium Lauryl Sulfate) to najczęstszy składnik szamponów, który wysusza skórę głowy. Naturalną reakcją ochronną organizmu na przesuszenie skóry jest produkcja łoju, którego zadaniem jest ochrona i nawilżenie. Powinniśmy kierować się prostą zasadą i myć włosy wedle ich potrzeb. Do ostatniego płukania włosów stosujmy letnią bądź nawet zimną wodę, która domyka łuski włosa.
Bezspornie istotny w pielęgnacji włosów jest balans. Skóra głowy musi mieć zachowane odpowiednie pH – 5,5. Zatem nie doprowadzajmy do nadmiernego przesuszenia, ani zbyt dużego obciążenia kosmetykami. Możesz odkwasić włosy, płukanką z wody i kilku łyżek octu lub cytryny – aby przywrócić właściwe pH, w przypadku łodygi jest to pH – 3,6
Co możesz zrobić dla swoich włosów?
Pielęgnacja włosów poprzez odżywienie. Wybierajmy kosmetyki z keratyną i z ceramidami, ponieważ dostają się pomiędzy łuski włosa wygładzając i zamykając je. Trzeba też stosować się do zasady: co za dużo, to niezdrowo. Zbyt intensywne nakładanie odżywek może powodować obciążenie i przetłuszczenie włosów. Dlatego aplikuj kosmetyk od połowy głowy lub na same końce, aby nie zatkać porów na głowie.
Odpowiednie czesanie włosów. Rozczesujemy powoli, zaczynając od końcówek, aby rozbić supełki i splątania, powoli przechodząc ku górze. Nie należy używać siły, szarpać i naciągać kosmyki. Włosy oczywiście są elastyczne i potrafią się rozciągać. Jednak pod wpływem szarpania dochodzi do ich urwania, takie końcówki są potem rozdwojone i wyglądem przypominają miotłę. Czesząc mokre włosy, wybieramy grzebień o dużym rozstawie zębów lub szczotkę z naturalnego włosia. Nigdy nie wybieraj metalowej szczotki, która porysuje łuski i zniszczy strukturę włosa.
Odnośnie do suszenia włosów – w miarę możliwości, dobrze byłoby zrezygnować z suszarki. Dmuchanie gorącym powietrzem otwiera łuski włosa, pozostawiając je matowe i prowadzi do ich łamliwości. Jeśli już używamy suszarki to tej z dyfuzorem i trzymamy ją w odległości około 20 cm od pasm włosów, susząc je w kierunku – od nasady po końce.
Stylizacja włosów. Jeśli już musimy wystylizować włosy na gorąco, najrozsądniej jest ustawić prostownicę lub lokówkę na niższą temperaturę i poddawać pasma takim zabiegom nie częściej niż 2-3 razy w tygodniu. Granicą bezpieczeństwa dla wszystkich powinno być 220°C. Powyżej tej temperatury otoczka ochronna włosa ulegnie stopieniu, ponieważ przy 233°C keratyna się pali i taki spalony kosmyk jest już nie do odratowania. W przypadku włosów farbowanych ustawiamy prostownicę na 190°C, a bardzo zniszczonych na 150°C, aby nie pogorszyć ich stanu.
Co musisz zapamiętać o włosach?
Podsumowując, kiedy wypadają nam włosy, nie trzeba od razu panikować. Jest to normalna część cyklu życia włosów. Jednak dzięki odpowiedniej diecie i suplementom możemy wydłużyć proces albo nawet skrócić okres wegetacji i przyśpieszyć wzrost nowych. Wszystko zależy od tego, ile wartości odżywczych – witamin i minerałów dostarczymy naszym włosom. Wiele osób o tym zapomina i skupia się tylko na widocznej części włosów. Odżywki i szampony działają doraźnie, a wzmocnienie należy zacząć od środka i skupić się na cebulce.
